De basis voor je therapie: een goede werkrelatie installeren
Startende psychologen en psychotherapeuten vragen zich vaak af hoe ze een goed intakegesprek moeten voeren.
Hoe ontvang je de cliënt?
Wat zijn de eerste woorden die je zegt?
Wat moet er allemaal aan bod komen in een intake?
Hoeveel tijd trek je er voor uit?
Hoe benader je je cliënt?
Waar moet je op letten?
Hoe moet je afronden?
…?
Al meer dan twintig jaar begeleid ik mensen in hun veranderingsproces. Dat betekent ook: meer dan twintig jaar ervaring met intakegesprekken voeren. Ik schrijf deze blogpost vanuit mijn ervaring als therapeut voor volwassen cliënten, die individueel in therapie komen. Intakes van koppels of gezinnen leggen uiteraard andere accenten en verlopen enigszins anders. Vermits ik me niet bevoegd voel in die therpiedomeinen, verwijs ik liever naar andere experts om toe te lichten hoe het er in dat geval aan toe gaat. Je zal dan ook verderop in deze reeks bijdragen vinden van collega’s die met die cliëntenpopulaties werken.
Vaak is de intake de eerste keer dat je contact hebt met je cliënt. Hoe dat gesprek verloopt, gaat bepalen of jij en cliënt verder samen op weg gaan. Jouw taak in dit gesprek is om na te gaan of de thematiek van de cliënt, de hulpvraag, zich situeert op een terrein waarin jij competent bent. De cliënt gaat in de intake evalueren of jij een hulpverlener bent door wie hij geholpen zou kunnen worden.
Als therapeut heb je dus verschillende opdrachten in dit eerste kennismakend gesprek:
voldoende diagnostische gegevens verzamelen om over de behandeling te kunnen beslissen
een werkrelatie aanbieden die de cliënt een aanvoelen geeft van hoe het er in therapie aan toe gaat
informatie geven over therapie bij jou.
Omdat hier heel wat over te zeggen valt, leek het me het best om er een reeks blogartikelen aan te wijden. Een soort handleiding met informatie, bruikbare tips en concreet materiaal.
Deze blogpost gaat over het installeren van een goede werkrelatie.
In de andere blogposts behandel ik:
Een goede werkrelatie vanaf de eerste minuut installeren
Wat is een goede werkrelatie?
Een goede werkrelatie is een relatie waarbij je cliënt zich veilig voelt, vertrouwen kan hebben in jou en zich gehoord weet.
Waarom is een goede werkrelatie belangrijk?
Waarom dit belangrijk is? Enkel wanneer je cliënt zich veilig voelt, zal die de bereidheid en openheid hebben om zijn verhaal te doen. Bovendien is het belangrijk dat je cliënt niet gewoon droogweg opsomt wat er aan de hand is en de feiten van zijn leven oplijst. Je wil als psychotherapeut ook kunnen merken waar de echte pijnpunten of de echte blokkades zitten. Die tonen zich in de non-verbale aspecten van je gesprek: de lichaamshouding wanneer je cliënt iets zegt, zijn gelaatsuitdrukking, de snelheid waarmee je cliënt iets vertelt, de toonhoogte waarop het gezegd wordt,... dit zijn belangrijke indicatoren van de emotionele lading van het thema waarover je cliënt spreekt. En die non-verbale aspecten zullen zich duidelijker uiten wanneer jouw cliënt merkt dat je oprecht belangstellend luistert en in gesprek gaat.
Al die informatie verkrijg je niet wanneer je de client zomaar een vragenlijst laat invullen. In een van de volgende blogs ga ik hier nog verder op in.
Kenmerken van een goede werkrelatie
Hoe bewerkstellig je een goede werkrelatie? Carl Rogers, grondlegger van de client-centered therapie, definieerde al in de jaren ‘50 de basisvoorwaarden voor het ontwikkelen van een goede werkrelatie.
Empathisch begrip;
Niet-veroordelende houding
Echtheid en authenticiteit
Empathie
Wat is empathie?
Over empathie is al veel gezegd en geschreven. Om terug te gaan naar Rogers’ definitie uit 1980:
[Empathy is] “the therapist’s sensitive ability and willingness to understand the client’s thoughts, feelings and struggles from the client’s point of view. [It is] this ability to see completely through the client’s eyes, to adopt his frame of reference . . .” (p. 85) . . . . “It means entering the private perceptual world of the other.... being sensitive, moment by moment, to the changing felt meanings which flow in this other person. It means sensing meanings of which he or she is scarcely aware . . .”
Leef je in
Hoe kan je dit concreet toepassen in de eerste minuten dat de cliënt jou ziet?
Vaak weten cliënten niet wat ze moeten verwachten als ze bij een psychotherapeut, psycholoog, coach binnenstappen.
Leef je in hun situatie in: wat zou jij willen weten?
Is er een wachtkamer?
Waar is het toilet?
Welke stoel is voor mij?
Hoe lang duurt het gesprek?
Wie is de persoon waarmee ik ga spreken?
Is die wel competent voor mijn hulpvraag?
Hoe gaat dit gesprek verlopen?
Hoe en wanneer moet ik betalen?
Wat gebeurt er met hetgeen ik hier vertel?
Hoe gaat het verder na dit gesprek?
…
Om de cliënt de gelegenheid te geven de kamer in zich op te nemen, neem ik altijd de tijd om mijn papieren te nemen, de datum te noteren, mijn zetel even te verschuiven en dan kijk ik mijn cliënt aan met een vriendelijke glimlach.
Miniscript voor je intake
Misschien vind je het makkelijk om een soort mini-script te bedenken, zodat je zeker weet dat je alle relevante onderwerpen aankaart in het begin van het gesprek.
Zorg er echter voor dat je flexibel genoeg blijft, om in te spelen op wat je bij je cliënt opmerkt.
Wil je graag je therapeutische vaardigheden verder ontwikkelen in supervisie?
Bel me dan of maak rechtstreeks een afspraak voor een supervisie.
De supervisies vinden plaats in de psychotherapiepraktijk te Antwerpen. Ook online supervisie is mogelijk.
Bronvermelding
Ik heb tijd geïnvesteerd om in deze blog onderbouwde informatie te schrijven. Ik zou het dan ook op prijs stellen dat je deze blog als bron vermeldt, of een link erheen toevoegt, wanneer je van de informatie gebruik wil maken in een eigen publicatie.
Bronnen
Gundrum, M. Hoe negatieve gevoelens ten opzichte van de cliënt uit te spreken? Een handleiding voor therapeutische communicatie. Tijdschrift persoonsgerichte experiëntiële psychotherapie. 49–2 (2011)
Rogers, Carl R. "Client-centered Approach to Therapy", in I. L. Kutash and A. Wolf (eds.), Psychotherapist's Casebook: Theory and Technique in Practice. San Francisco: Jossey-Bass
Rogers, C. R. (1957). The necessary and sufficient conditions of therapeutic personality change. Journal of Consulting Psychology, 21, 95–103.
Misschien vind je ook de andere blogs interessant: